Huisartsenvereniging raadt gebruik ivermectine bij COVID-19 af, burgerbelangenvereniging eist aanpassing

Een burgerbelangenvereniging eist in een kort geding dat het Nederlands Huisartsen Genootschap een negatieve aanbeveling over het 'off-label' voorschrijven van ivermectine bij de (vroeg)behandeling van COVID-19 aanpast. Heeft het NHG bij het opstellen van dit behandeladvies de juiste zorgvuldigheid in acht genomen?

Ivermectine is een geneesmiddel dat geregistreerd staat en voorgeschreven wordt bij infecties door bepaalde parasieten, zoals schurft en rivierblindheid. Volgens de eiser, een vereniging opgericht in augustus 2020 met als doel het faciliteren van burgerparticipatie, kan ivermectine ook effectief zijn bij de (vroeg)behandeling van COVID-19. De vereniging stelt dat dit medicijn daarom 'off-label', met een indicatie waar het middel niet voor is geregistreerd, voorgeschreven zou moeten kunnen worden.

Het NHG, de officiële overkoepelende organisatie van Nederlandse huisartsen, raadt het gebruik van dit medicijn af bij de behandeling van COVID-19, zo staat in het behandeladvies 'NHG-Standaard COVID-19’. De negatieve aanbeveling wordt gedaan vanwege de onzekerheid over het effect op de duur van de coronaklachten en de lage kwaliteit van het bewijs voor het effect van ivermectine op ziekenhuisopname.

Boete bij voorschrijven

In het kort geding stelt de burgerbelangenvereniging dat het NHG onrechtmatig handelt door ivermectine negatief aan te bevelen in de Standaard COVID-19, en dat de organisatie daarmee veel mensen in Nederland onnodig in levensgevaar brengt. Daarom eist de vereniging, samen met meerdere individuele eisers, dat het NHG een neutraal standpunt over het geneesmiddel inneemt en daarnaast leden toestaat het off-label voor te schrijven. Recentelijk is er namelijk door de Inspectie Gezondheid en Jeugd (IGJ) aangekondigd dat huisartsen een bestuurlijke boete worden opgelegd wanneer zij ivermectine voorschrijven in strijd met de behandeladviezen voor COVID-19. Hoewel de IGJ beleidsvrijheid heeft bij het opleggen van een boete, sluit zij zich in haar beleid aan bij de behandeladviezen van het NHG.

Geen onzorgvuldigheid

De rechtbank Utrecht gaat niet mee in de eisen van de individuele eisers. Het feit dat er onderzoeken zijn waarin de effectiviteit van ivermectine wordt vastgesteld, betekent namelijk niet dat het NHG onrechtmatig heeft gehandeld of onzorgvuldig is geweest bij het vaststellen van de Standaard COVID-19. Naast de lage bewijswaarde van de onderzoeken waarnaar de eisers verwijzen, is het ook van belang dat zowel de World Health Organisation als het European Medicines Agency en de grootste fabrikant van ivermectine twijfels hebben over de werking van dit medicijn bij COVID-19. De discussie over ivermectine betreft daarom een meningsverschil tussen wetenschappers, en niet een zaak waarin het NHG onrechtmatig heeft gehandeld en die rechterlijk ingrijpen vergt. 

De rechtbank oordeelt bovendien dat de burgerbelangenvereniging niet-ontvankelijk is als eiser, aangezien de vereniging niet voldoet aan de eisen van een collectieve actie.

ECLI:NL:RBMNE:2021:6126