Geen arbeidsovereenkomst? Ook dan kan werkgever aansprakelijk zijn voor schade van medewerker

Als een pizzakoerier tijdens de bezorging schade lijdt door een eenzijdig auto-ongeluk, wijst de pizzeria alle aansprakelijkheid af: er was geen arbeidsovereenkomst. Toch oordeelt het gerechtshof dat deze werkgever de schade moet vergoeden.

Een pizzakoerier bezorgt in de auto van de pizzeria een pizza en raakt daarbij gewond bij een eenzijdig auto-ongeval – hij rijdt tegen een boom. Een bedrijfsongeval, vindt hij, en hij stelt de pizzeria aansprakelijk voor de door hem geleden schade. De kantonrechter wijst dat af, omdat de koerier geen arbeidsovereenkomst had met de pizzeria. Tegen dat oordeel gaat de koerier in hoger beroep bij het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden.

Werkgeversaansprakelijkheid

Het hof benadert de kwestie anders: de werkgever is aansprakelijk voor schade van een persoon die voor hem werk verricht, ook als er geen arbeidsovereenkomst is. De koerier heeft in de uitoefening van het beroep of het bedrijf van de pizzeria schade geleden. Op de pizzeria rusten zorgverplichtingen, in ieder geval voor werknemers, maar ook met ‘personen’ die daarmee te vergelijken zijn. De vraag is of deze pizzakoerier een ‘persoon’ is zoals bedoeld in de wettelijke bepaling over werkgeversaansprakelijkheid.

‘Persoon’

Uit allerlei appjes blijkt dat de koerier aangaf voor de pizzeria te willen werken. De pizzeria is akkoord en stelt een auto beschikbaar. Er is vaak contact over het gebruik daarvan, het verrichten van werkzaamheden en de beschikbaarheid van de koerier om te werken. Hij werkt regelmatig en krijgt daarvoor (contant) betaald. Zijn werkzaamheden waren ingebed in de organisatie van de pizzeria, die hem aanstuurde. Volgens het hof staat zo voldoende vast dat de man voor zijn veiligheid (mede) afhankelijk was van de pizzeria, door gebruik te maken van door hen beschikbaar gestelde bedrijfsmiddelen. Op de keuze voor en het onderhoud en de verzekering van de auto waarmee werd bezorgd, had hij geen invloed. Niet de koerier, maar de pizzeria had invloed op de werkomstandigheden en de daarmee verband houdende veiligheidsrisico’s. Daarmee is de koerier ‘een persoon’ in de zin van de werkgeversaansprakelijkheid. Dat betekent dat op de pizzeria een zorgplicht rustte, ook al was er geen arbeidsovereenkomst met de koerier.

Zorgplicht

In zo’n geval is de pizzeria ook aansprakelijk voor de gevolgen van het ongeval, tenzij de pizzeria de zorgplicht niet heeft geschonden, het ongeval niet te wijten is aan schending van die zorgplicht of het ongeval het gevolg is van opzet of bewuste roekeloosheid van de koerier. Wat de zorgplicht betreft: het is de pizzeria die moet bewijzen dat zij daaraan heeft voldaan. Uitgangspunt is dat de werkgever ook aandacht moet hebben voor onderricht, instructies en voorschriften die de veiligheid van de werknemer in het wegverkeer kunnen bevorderen. Volgens het gerechtshof heeft de pizzeria onvoldoende onderbouwd dat zij deze zorgplicht is nagekomen: de auto was 15 jaar oud en onduidelijk was of deze in goede staat was. De pizzeria heeft niet aangegeven wanneer er voor het laatst onderhoud aan is gepleegd en of de banden, remmen en stuurinrichting nog voldeden. En omdat de koerier jong is, had de pizzeria hem moeten instrueren hoe hij zich aan de verkeersregels moest houden (niet te hard rijden, geen mobiele telefoon achter het stuur). Of dat is gebeurd, heeft de pizzeria onvoldoende aangetoond. Daaruit volgt dat de pizzeria in haar zorgplicht is tekortgeschoten, zelfs nu onduidelijk is waardoor het ongeval is ontstaan.

Bewust roekeloos rijden

De pizzeria moet ook aantonen dat de koerier bewust roekeloos heeft gereden. Dat hij geen gordel zou hebben gedragen en tijdens het rijden aan het appen was, staat niet vast. Nu roekeloosheid niet is aangetoond, is de pizzeria aansprakelijk voor de gevolgen van het ongeval. Omdat de verzekering dit niet dekt, moet de pizzeria de schade van de koerier vergoeden.

ECLI:NL:GHARL:2023:6113