De NS mag boa-bevoegdheid hoofdconducteurs laten vallen

De directie van de NS besluit de bevoegdheid 'buitengewoon opsporingsambtenaar' (boa) te laten vervallen binnen de functie hoofdconducteur. De ondernemingsraad van de NS verzet zich hiertegen en vraagt de Ondernemingskamer dit besluit in te trekken, maar deze wijst dit verzoek af. 

De NS verwacht mede door de coronacrisis in de periode tot en met 2024 een verminderde omzet van 4,7 miljard euro en verliezen van in totaal 1,9 miljard euro. Aangezien er geen middelen zijn om die verliezen op te vangen, heeft de NS een kostenbesparingsprogramma opgesteld.

Sinds de jaren '90 worden alle hoofdconducteurs van de NS benoemd tot boa. Hiervoor moeten zij een opleiding volgen en een certificaat behalen dat eens in de vijf jaar moet worden verlengd. Uit onderzoek dat de vakbond in 2016 verrichtte onder 700 hoofdconducteurs blijkt dat 70 procent van hen de boa-bevoegdheid overbodig vindt. Van hen vindt 60 procent dat het gebruikmaken van deze bevoegdheid kan leiden tot meer agressie op het spoor. Door het schrappen van de bevoegdheid zou volgens de NS 5,7 miljoen euro bespaard worden.

Onafhankelijk onderzoek

De ondernemingsraad (or) maakt zich echter grote zorgen over de sociale veiligheid van de hoofdconducteurs en de reizigers als de boa-bevoegdheid wegvalt, zo schrijft de or in zijn advies. Het controleren van vervoersbewijzen en de controle op de orde, rust, veiligheid en goede bedrijfsgang in de trein met een strafrechtelijke vervolging kan alleen gedaan worden door medewerkers met een boa-bevoegdheid. Het is daarom essentieel dat zij in de treinen aanwezig zijn. De or wil dat de NS eerst onafhankelijk onderzoek laat doen naar de effecten van het vervallen van de boa-bevoegdheid voor de hoofdconducteur en de sociale veiligheid van NS-medewerkers en reizigers. Dit doet de NS niet.

Voldoende onderbouwde inschatting

De Ondernemingskamer oordeelt dat de NS een voldoende onderbouwde inschatting heeft gemaakt van de gevolgen die afschaffing van de boa-bevoegdheid van de hoofdconducteurs met zich mee kan brengen, en ook van de te verwachten effecten van afschaffing op de veiligheid van NS-medewerkers en reizigers. De werkzaamheden en bevoegdheden van de hoofdconducteur veranderen bijna niet na de afschaffing van de boa-bevoegdheid. Het enige verschil is dat de hoofdconducteur zonder die bevoegdheid niet langer de Basisregistratie Personen mag raadplegen om de door reizigers opgegeven adresgegevens te controleren, en dat hij niet meer zelf een proces-verbaal kan opstellen in de vorm van een zogenoemde 'combibon'. De hoofdconducteur moet daarvoor de assistentie van medewerkers van Veiligheid & Service (v&s) inroepen, zoals dat ook nu al gebeurt bij dreigende escalatie en agressie in de trein. De NS schat in dat dit 2 tot 4 procent van de meldingen betreft, zo'n 150 tot 300 extra assistentieverzoeken per jaar. Gelet op het totale aantal assistentieverzoeken per jaar (in 2021 waren dat er 37.410) kan die toename zonder meer worden opgevangen door v&s, aldus de reisorganisatie.

De NS heeft bij de afweging van alle betrokken belangen dan ook in redelijkheid tot het genomen besluit kunnen komen en in redelijkheid kunnen besluiten geen aanvullend onderzoek te doen, zo beslist de Ondernemingskamer. De verzoeken van de ondernemingsraad worden daarom afgewezen.

ECLI:NL:GHAMS:2022:1997